Mangostan

Mangostan właściwy (łac. Garcinia mangostana L.) – nazywany Królową Owoców, dojrzewający w doskonałych możliwościach atmosferycznych, jest niebywale smaczny i bogaty w wiele wartościowych leczniczych komponentów. Jego skład to m.in. minerały, witamina C, koenzym q10, a przede wszystkim przeciwutleniacze. Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, prawdopodobnie z Archipelagu Malajskiego. Obecnie można go spotkać w północnej Australii, Brazylii, Birmie, Ameryce Środkowej, Hawajach, Indiach Południowych, Indonezji, Malezji, Sir Lance, Tajlandii, Wietnamie i innych tropikalnych krajach. Owoc ma 2-3 cm szerokości. Cienka czerwonawo-fioletowa skórka pokrywa miąższ, który jest podzielony na segmenty, podobnie jak pomarańcza. Biały, wilgotny, miękki i soczysty miąższ jest słodki i aromatyczny. Zwykle zjadany jest na surowo, lecz można go przechowywać jedynie przez krótki okres czasu. Mangostan jest również używany jako środek farmaceutyczny. Wyciąg z mangostanu od wieków był używany w Malezji, Filipinach, Tajlandii i Chinach, jako ludowe lekarstwo o właściwościach przeciwbakteryjnych, moczopędnych i przeczyszczających. Podczas spożywania owoców i jego wyciągów nie obserwowano żadnych działań ubocznych. 

Owoc mangostanu stał się przedmiotem licznych badań naukowych. Uniwersytety medyczne na całym świecie przez lata oceniały korzyści zdrowotne tej rośliny. Wyniki tych badań potwierdziły niezwykłe właściwości substancji chemicznych tego owocu.

Jednym ze znanych naukowców pracujących przez długi czas nad zdrowotnym działaniem mangostanu, jest amerykański naukowiec dr James Duke. Jego badania pokazują iż mangostan można podawać jako lek aż w 138 indywidualnych schorzeniach. Wśród nich wymienia takie choroby jak: choroby reumatyczne, przewlekłe bóle, cukrzyca, nadciśnienie, infekcje bakteryjne, infekcje jamy ustnej, poważne reakcje alergiczne.

Mangostan i koenzym q10 to wspaniały duet na opóźnienie procesów starzenia, doskonale regenerują organizm.

Mangostan uznany jest za najbogatsze w środowisku źródło antyoksydantów zwanych ksantonami. W zestawieniu zdolności usuwania wolnych rodników tlenowych, mangostan bezwzględnie deklasuje inne przeciwutleniacze. Ma zatem bardzo duży wpływ na zbiór czynników zapobiegających przedwczesnemu starzeniu się ciała. Co więcej podnosi wytrzymałość immunologiczną organizmu, pobudza ruchomość stawów, wspomaga naturalną dietę.

Mangostan zawiera w znacznych ilościach wiele substancji biologicznie czynnych – witaminy (tiamina, ryboflawina, witamina A i E, beta karoten, kwas askorbinowy), katechiny i inne kwasy polifenoli (potężne antyoksydanty), polisacharydy (o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybicznym), składniki mineralne (K, Na, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn, Cu) oraz stilbeny. Oprócz wyżej wspomnianych substancji mangostan jest również bogaty w fitoskładniki zwane ksantonami – stosunkowo nowo poznaną klasę substancji chemicznych. W naturze istnieje ponad 200 ksantonów, a ponad 40 z nich jest obecnych w mangostanie – nie tylko w miąższu, ale w całym owocu. Szczególnie dużo ksantonów zawiera skórka. Są to naturalne substancje chemiczne, które zdobyły ostatnio wysokie uznanie wielu naukowców i badaczy. Są poddane wnikliwym badaniom. Pierwsze opisane badanie naukowe z udziałem mangostanu zostało przeprowadzone w 1973 r. Przez ostatnie trzydzieści lat najwięcej zainteresowania budzi ich różnorodny wpływ na organizm.

Ksantony są grupą substancji biologicznie czynnych, które posiadają strukturę pierścienia. Rozpoznano więcej niż 12 ksantonów, np.: alfa mangostyna; beta mangostyna; gamma mangostyna; mangostanol; garcimangoson A, B, C; ksantony mangostenonu A. Każdy ksanton składa się nie tylko z tego samego szkieletu chemicznego, lecz posiada również unikalne łańcuchy boczne, które są odpowiedzialne za aktywność chemiczną cząsteczek i różnorodność zastosowań. Np. alfa mangostyna służy jako antyoksydant, gamma mangostyna jako czynnik przeciwzapalny, a garcinon E jako czynnik przeciwnowotworowy.

Badania nad właściwościami leczniczymi ksantonów, obecnymi w mangostanie, rozpoczęły się w latach 70 i stopniowo nabierają tempa, ponieważ naukowcy rozpoczęli poszukiwania bardziej ekscytujących właściwości odżywczych. Pomiędzy 1996 a 2005 rokiem wykonano ogromną ilość badań. Mangostyna (M), naturalnie występujący ksanton w skórce owoców Garcinia mangostana L. była oceniana pod katem różnych właściwości farmakologicznych w badaniach na zwierzętach. Ostatnie badania ujawniły, że ksantony z szypułki owocu wykazywały właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwzapalne.
Alfa mangostyna hamowała wzrost komórek linii ludzkich białaczek HL-60 oraz zapobiegała zmianom przedrukowym w hodowli komórek gruczołu sutkowego myszy indukowanym 7,12-dimetylobezno. Zmniejszała syntezę prostaglandyn oraz zapobiegała uszkodzeniom oksydacyjnym LDL (tzw. „złego” cholesterolu) in vitro.
Alfa i beta mangostyny oraz garcinon B silnie hamują wzrost Mycobacterium tuberculosis przy minimalnym stężeniu.

Mangostan a wolne rodniki

Odkryto, że mangostan hamuje również produkcję RFT. Co to są RFT? Jest to skrót od reaktywnych form tlenu. Podczas stresu drastycznie może wzrosnąć poziom RFT, co może prowadzić do stresu oksydacyjnego. W warunkach prawidłowych komórki są w stanie obronić się przed uszkodzeniami wywołanymi przez RFT, używając enzymów. Antyoksydanty, takie jak kwas askorbinowy (witamina C) i glutation również odgrywają ważną rolę jako antyoksydanty komórkowe.
Ksantony są bliskimi kuzynami rodziny polifenoli i maja silny antyoksydacyjny wpływ na układ nerwowy.

Ksantony zawarte w mangostanie:

• wykazują zarówno właściwości przeciwwirusowe, jak i przeciwzapalne,
• zapobiegają uszkodzeniom wywołanym przez wolne rodniki,
• wspierają system immunologiczny,

oraz korzystnie wpływają na:

• choroby skóry, kości,
• zmniejszenie otyłości i bólu,
• obniżenie poziomu cholesterolu,
• skuteczniejszą walkę z nowotworem,
• równowagę mikrobiologiczną,
• poprawę nastroju.

Antyoksydanty polifenolowe zapobiegają uszkodzeniom wywołanym przez wolne rodniki. Jest to związane ze zdolnością tych związków do wyłapywania wolnych rodników oraz regulacji pewnych reakcji chelatowania metali. Oznacza to, że różne reaktywne formy tlenu muszą być stale usuwane z komórki, żeby utrzymywać prawidłowy przebieg procesów metabolicznych. Zmniejszenie stężeń reaktywnych form tlenu może przynieść wiele korzyści. Reaktywne formy tlenu są powiązane z mobilizacją systemów transportujących jony, dlatego wiadomo, że odgrywają one rolę w sygnalizacji oksydacyjnej. Zwłaszcza płytki krwi, biorące udział w procesach naprawy ran i homeostazy krwi, mogą uwalniać reaktywne formy tlenu w celu werbowania płytek krwi w miejsca uszkodzenia. Poprzez nabór leukocytów, mają również związek z układem immunologicznym. Kiedy polifenole zmniejszają tworzenie reaktywnych form tlenu, poprzez działanie przeciwzapalne korzystnie wpływają na stan śródbłonka.

Stany zapalne

Liczne badania wykazały, że gamma mangostyna, jeden z ksantonów mangostanu, gwałtownie zmniejszał produkcje enzymu COX-2, który bierze udział w procesach zapalnych. Wyniki jednego z badań wskazują, że mangostyna była silniejszym czynnikiem przeciwzapalnym, niż wiele leków przeciwzapalnych przepisywanych z powodu zapalenia i dny moczanowej. Badania naukowe sugerowały również, że właściwości przeciwzapalne gamma mangostyny mogą być szczególnie pomocne w stanach zapalnych mózgu, takich jak choroba Alzheimera. W jednym z badań naukowcy zastosowali wyciąg ze skórki mangostanu w celu oceny jej wpływu na zapalenie. Eksperyment ten udowodnił, ze ksantony hamowały ostry i przewlekły proces zapalny. Obserwowano zmniejszenie swędzenia, hamowanie reakcji zapalnych powikłanych zgonem oraz zapaleń stawów. W innym badaniu, również oceniającym wpływ mangostanu na procesy zapalne, odnotowano, że ksantony nie przeszkadzały mechanizmom krzepnięcia krwi. Nie uszkadzały również błony śluzowej żołądka i nie wywoływały choroby wrzodowej żołądka, które są poważnym działaniem ubocznym podczas stosowania leków przeciwzapalnych. W rzeczywistości okazało się, że ksantony mangostanu nawet przyspieszały gojenie wrzodów żołądka.

Naukowcy japońscy, oceniając preparaty komórek mózgowych, zawierające szczurze komórki glejaka, dowiedli, że gamma mangostyna hamowała produkcję prostaglandyny E2 – składnika który bierze udział w procesach zapalnych. Okazało się, że gamma mangostyna chroniła gen COX-2 w komórkach glejaka przed „uaktywnieniem”, hamując enzymy COX-2 i skutecznie przerywając łańcuch procesów prowadzących do zapalenia. W innym badaniu, naukowcy podsumowali, że mangostan mógłby być „pożytecznym składnikiem leków przeciwzapalnych”.

Mialgia

Mialgia oznacza ból mięśniowy, który może być wywołany przez wiele jednostek chorobowych, jak również nadmiernym wysiłkiem fizycznym. Ponieważ za pomocą badań laboratoryjnych wykluczono poważne uszkodzenie włókien mięśniowych, problemem staje się kontrola stanu zapalnego, wywołującego ból. Niesterydowe leki przeciwzapalne (NLP) są używane zarówno z inicjatywy pacjenta, jak i z polecenia lekarza w celu kontrolowania objawów. Jednak nie są one pozbawione działań niepożądanych – jeśli są używane przez dłuższy okres czasu mogą wywoływać podrażnienie błony śluzowej żołądka, wrzody, refluks żołądkowo-przełykowy i uszkodzenie nerek. Dotyczy to nawet leków najnowszej generacji (inhibitorów COX-2). Chociaż niebezpieczeństwo problemów żołądkowych jest mniejsze w przypadku inhibitorów COX-2, to powikłania ze strony nerek są takie same jak w przypadku leków starego typu, np. Ibuprofenu, Naproxenu, itp. Właściwym rozwiązaniem jest stosowanie alternatyw pozbawionych działań niepożądanych. Podczas badań laboratoryjnych odkryto, że wyciąg z mangostanu był silniejszym czynnikiem przeciwzapalnym niż indometacyna czy deksametazon oraz bardziej skutecznym środkiem w terapii mialgii. Ponadto odkryto, że wykazuje właściwości przeciwbakteryjne przeciw Helicobacter pylori. Zaobserwowano także, że przyspiesza gojenie wrzodów u zwierząt laboratoryjnych.

Układ immunologiczny

Każdego dnia mamy kontakt z bakteriami, wirusami, grzybami i pasożytami. Organizmy te, zwane patogenami, atakują nas przy każdej sposobności. Układ immunologiczny organizmu rozwija mechanizmy obronne przeciw tym chorobotwórczym najeźdźcom. Jednak może być on osłabiony w różnych etapach życia, np. w okresie wzrostu czy starszym wieku. Na jego aktywność ma wpływ odżywianie, zanieczyszczenie środowiska i wiele innych czynników środowiskowych, takich jak promieniowanie obecne w świetle słonecznym. Dieta, aktywność fizyczna i suplementacja mają korzystny wpływ na system immunologiczny, dlatego decydują o zdrowiu i sile organizmu. Niektóre ksantony mangostanu wykazywały właściwości przeciwbakteryjne, np. hamują wzrost MRSA (metycylinoopornego gronkowca złocistego), który jest szczepem bakteryjnym znanym z oporności na farmakologiczne antybiotyki. W jednym z badań naukowych wykazano również, że alfa mangostyna, beta mangostyna i garcinon B silnie hamowały wzrost prątków gruźlicy.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę właściwości przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i obniżające poziom cholesterolu ksantonów obecnych w mangostanie, można jeszcze podać przykłady wielu innych korzyści, które nauka zna lub jest w trakcie ich odkrywania:

W broszurze pt. „Mangosteen medical reference” dr J. F. Templeman przedstawia korzyści zastosowania mangostanu w przypadku infekcji bakteryjnych, dolegliwości mięśniowo-szkieletowych, chorób sercowo-naczyniowych, choroby Alzheimera, chorób układu trawiennego, astmy, przewlekłych stanów zapalnych, raka. Autor podkreśla korzyści związane z aktywnością fizyczną i suplementacją diety cennym ekstraktem z owocu mangostanu. Wyciąg ten, bogaty w ksantony o korzystnych właściwościach biologicznych, może utrzymywać w zdrowiu układ sercowo-naczyniowy, pokarmowy, oddechowy i wydalniczy, jak również wzmacniać funkcje systemu immunologicznego. Dr Templeman wspomina w swojej broszurze, że alfa mangostyna była stosowana przez naukowców w Australii z powodu swoich właściwości antyoksydacyjnych. Wyniki badań naukowych udowodniły, że alfa mangostyna działa jak wyłapywacz wolnych rodników, chroniąc LDL przed uszkodzeniem oksydacyjnym. Inne badania, przeprowadzone przez naukowców w Tajwanie, Wietnamie i Singapurze wykazały, że rozmaite ksantony ze skórki owocu posiadają silniejszą akHtywność antyoksydacyjną, niż pozostałe owoce pochodzące z Azji Południowo-Wschodniej.

W Japonii grupa naukowców dowiodła, że gamma mangostyna zapobiega uwalnianiu prostaglandyn – substancji częściowo odpowiedzialnych za ból i obrzęk w przebiegu większości zapaleń, a zatem może być pomocna w napadach astmy. Ksantony mają również właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i antyalergiczne.

Inny lekarz, dr Finsand, badając korzyści zdrowotne mangostanu, napisał kilka broszur, wśród których zainteresowanie czytelników mogą wzbudzić „Mangosteen Triple Play” oraz „Mangosteen Desk Reference”. Autor opisuje choroby współczesnego świata i najważniejsze choroby wieku dziecięcego, które w okresie dorosłego życia mogą mieć wpływ na stan zdrowia. Wyjaśnia również mechanizm działania niektórych chorób i przedstawia korzystny wpływ ksantonów pochodzących z mangostanu. Podkreśla ogromną rolę profilaktyki, stosowania naturalnych leków pochodzenia roślinnego, a zwłaszcza korzyści wynikające z przyjmowania wyciągu z owocu mangostanu. Jego wypowiedź można podsumować następująco – ludzie mogą unikać lub bardziej skutecznie walczyć z wieloma chorobami, np.: ADD, ADHD, alergiami, anemią, autyzmem, chorobami autoimmunologicznymi, chorobami układu pokarmowego, oddechowego, sercowo-naczyniowego, cukrzycą, rakiem itd., jeśli stosują sok z mangostanu. Opierając się na solidnych danych z literatury, dr Finsand przypisuje korzyści ze stosowania mangostanu jego właściwościom antyoksydacyjnym.